این مغازه 10سال بعد به مکان بزرگ‌تری در خیابان چهارراه پهلوی(چهارراه ولی‌عصر(عج) فعلی) منتقل و بعدها به مرکز بزرگ و مهم پیدا کردن صفحه، نوار کاست و سی‌دی برای اهالی شهر تهران تبدیل شد.
مرکز موسیقی بتهوون از قدیمی‌ترین و نخستین مؤسسه‌های نشر موسیقی زنده در ایران به‌ویژه شهر تهران است که این روزها پس از فراز و فرودهای‌کاری و خدماتی که در عالم موسیقی داشت به همت فرزندان خانواده چمن‌آرا هنوز چراغش روشن است و از مدتی پیش در خیابان میرزای شیرازی به‌عنوان خانه موزه با کلی برنامه پر و پیمان در عالم موسیقی فعالیت می‌کند. به همین بهانه در خانه موزه بتهوون گشتی زدیم و با «بابک چمن‌آرا» مدیر مرکز و خانه موزه بتهوون درباره این موزه نوستالژیک به گفت‌وگو نشستیم.
از چند قدم مانده به موزه در خیابان میرزای شیرازی پرچم‌های آبی رنگ که هنوز آرم اولیه فروشگاه بر آن نقش بسته توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند. به‌ویژه اینکه وقتی نزدیک‌تر هم شوید صدای موزیک ملایم و دلچسب حسابی حس کنجکاوی آدم را برای تماشا و گشت‌وگذار در عالم موسیقی در دل این خانه قدیمی قلقلک می‌دهد. «خانه موزه بتهوون قدیمی‌ترین مؤسسه موسیقی و نشر موسیقی زنده ایرانی است.»
این را «بابک چمن‌آرا» از نوادگان خانواده چمن‌آرا می‌گوید و در ادامه تابلو فعالیت‌های این خانواده و خدمات آنها در عرصه موسیقی را که جلو در ورودی نصب شده است نشان می‌دهد و می‌گوید: «راه‌اندازی فروشگاه، یک کار خانوادگی بود که عموی بزرگم، «کریم چمن‌آرا» بنیانگذارش بود و بعد در ادامه پدرم و عموهایم به این جمع اضافه شدند. کمی که گذشت این فروشگاه تبدیل به مرکز نشر موسیقی زنده شد.
نخستین صفحه‌هایی که به ایران وارد می‌شد صفحات سنگی بود که عموماً از کشورهای هند، گرجستان و اردن فعلی وارد ایران می‌شد. کمی بعدتر به نسل صفحات وینیل که آخرین محصول نفت فشرده است رسیدیم که در ابتدا فروشنده این صفحات بودیم. این روند ادامه داشت تا به مرور تبدیل به بنگاه نشر موسیقی شدیم.»
به تعریف بابک چمن‌آرا تولید صفحه گرامافون در ایران، صفحه استریو، راه‌اندازی نخستین سایت موسیقی، فروش اینترنتی بلیت موسیقی و برپایی کنسرت‌ها و بسیاری از این نخستین‌ها به واسطه مؤسسه موسیقی بتهوون در وادی موسیقی ایرانی شکل گرفت.
- راه‌اندازی یک مجموعه فرهنگی موسیقی
بسیاری از موسیقی‌های خاطره‌انگیز قدیمی و نوستالژی‌هایی را که هریک از ما زیر لب زمزمه می‌کنیم و از شنیدن آنها لذت می‌بریم از آثار تولیدی مرکز موسیقی بتهوون است. در واقع برای حفظ همین خاطره‌ها و بعضی اسناد جالب در عالم موسیقی بود که پیشنهاد راه‌اندازی خانه موزه بتهوون از سوی میراث فرهنگی به خانواده چمن‌آرا داده شد.
به گفته بابک چمن آرا، قدیمی‌ترین اسناد موجود در این موزه به سال1342 می‌رسد. در میان همه اسناد باقیمانده از روزهای نخست راه‌اندازی مؤسسه صفحه و جلد صفحه‌هایی حتی مربوط به اواسط دهه30 هم وجود دارد. در واقع بخش جالبی از آثار، قراردادها و حتی دستنوشته‌های هنرمندان، آهنگسازان، ترانه‌سراها و شاعران، نخستین قراردادهایی که میان شرکت‌ها، ارگان‌ها و مؤسسات فرهنگی از ابتدای قرن حاضر تا امروز در این خانه موزه موجود است.
نکته جالب، ماجرای کپی رایت موسیقی در دهه‌های 30 و 40 بود که در روزگاری که خبری از اینترنت، بلوتوث و بسیاری از دستگاه‌های تکثیر موسیقی و فیلم نبود گاهی اوقات این کار انجام می‌شد. چمن‌آرا می‌گوید: «کپی صفحه آسان نبود. اگر کاری باارزش بود در بعضی استودیوها حتی رادیو ملی ایران آن اثر را کپی می‌کردند.»
- نخستین بنگاه آرشیو مطبوعاتی ایرانی
کتابخانه ویژه فروش آثار موسیقی و کتاب‌های جدید و نایاب از بخش‌های جالب این خانه موزه است. مدیر خانه موزه بتهوون درباره این بخش توضیح می‌دهد: «خانواده ما در تبریز تا قبل از سال1332 کتابفروشی داشت. تا قبل از انتشارات امیرکبیر و اقبال در تهران چیزی به اسم انتشارات در ایران وجود نداشت و اغلب از واژه بنگاه انتشاراتی استفاده می‌شد.
در تبریز اسم مجموعه ما بنگاه مطبوعاتی چمن‌آرا بود که نشریات آذری زبان و سیاسی آن دوره در آن فروخته می‌شد. اما بعد از مدتی هر روزنامه‌ای در ایران چاپ می‌شد به تبریز، فرستاده و در همین بنگاه آرشیو می‌شد.» او می‌گوید: «طبیعتاً فروش کتاب برای علاقه‌مندان به عالم موسیقی با توجه به سبقه ما در زمینه نشر برای علاقه‌مندان به عالم موسیقی از امکانات پیش‌بینی شده برای موزه بود. البته از کتاب‌هایی که آن زمان از سوی بنگاه چمن‌آرا منتشر می‌شد فقط 2نسخه برای نمایش در موزه و همین کتابخانه داریم.» آثار خطاطی آقای عطارچیان و تعدادی آثار تایپوگرافی از جالب‌ترین آثار این موزه در بخش کتابخانه است.
- نخستین صفحه «تولدت مبارک»
در دل خانه موزه بتهوون تا دلتان بخواهد پر از نوستالژی‌های جالب از هنرمندان عالم موسیقی است و چیزی‌هایی که تقریباً این روزها هیچ اثری از آنها نیست. مثل نخستین دستگاه‌های استریو، ضبط موسیقی، صفحه و گرام و حتی نوارهای کاستی که برای بسیاری از ما تبدیل به نوستالژی شده است.
یکی از جالب‌ترین آثار به جامانده در این خانه موزه صفحه ترانه «تولدت مبارک» است. چمن‌آرا درباره ماجرای انتشار این صفحه توضیح می‌دهد: «نخستین صفحه تولدت مبارک از سوی مؤسسه بتهوون تولید شد. ماجرا از این قرار بود که این ترانه به سفارش 3سالگی پیکان برای کارخانه ایران ناسیونال ساخته شده بود تا در تبلیغات خودرو پیکان در تلویزیون مورد استفاده قرار بگیرد. اما آنقدر مورد استقبال قرار گرفت که چندین خواننده با ورژن‌های مختلف این ترانه را خواندند و در استودیوهای مختلف ضبط شد.»
- آشنایی با تاریخچه موسیقی در خانه موزه
اینکه چرا نام این مؤسسه «بتهوون» است دلیل منطقی دارد که بابک چمن‌آرا چرایی آن را این‌گونه توضیح می‌دهد. بتهوون نابغه موسیقی قرون 17 و 18 از جمله هنرمندانی بود که هیچ‌وقت کار سفارشی برای هیچ پادشاه یا شخص خاصی نساخت. زمانی هم که ناپلئون تغییر رویه می‌دهد و تبدیل به شخصی جنگجو می‌شود سمفونی3 را که به او هدیه داده بود پس می‌گیرد.
دیدگاه آزادانه او در زندگی و کار یکی از دلایل نامگذاری مؤسسه به نام بتهوون توسط مؤسسه شد. از جمله برنامه‌های جالبی هم که مدیر موزه بتهوون اجرای آنها را در آینده نزدیک خبر می‌دهد شامل اجرای برنامه‌ها و دوره‌های کارگاهی آموزش موسیقی، استفاده پژوهشگران از منابع موسیقی این خانه موزه، برگزاری برنامه‌های فرهنگی و هنری با محوریت موسیقی، آشنایی نسل جدید با تاریخ موسیقی و پیوند با نوستالژی‌های فراموش شده است.
نظر شما